Қазақстан халқының өзгеруі
Бұл жобада Қазақстанның тәуелсіздігінің соңғы үш онжылдығындағы демографиялық өзгерістерді зерттелді. Жоба R бағдарламалау тілі және tidyverse, giscoR, terra және tidyterra кітапханаларының көмегімен жүзеге асырылды.
Әдістер мен құралдар
Бұл визуализацияны жасау үшін келесі кітапханалар пайдаланылды:
- tidyverse: Деректерді өңдеу және визуализациялау үшін пакеттер жиынтығы.
- giscoR: Географиялық деректермен жұмыс істеуге арналған пакет.
- terra: Кеңістіктік деректерді талдауға арналған кітапхана.
- tidyterra: tidyverse және terra мүмкіндіктерін біріктіретін пакет.
Визуализацияның сипаттамасы
Карта Қазақстандағы халық санының өзгерістерін графикалық түрде көрсетеді. Картадағы түстер мағынасы:
- Қызғылт 💗: Халықтың азаюы.
- Жасыл 💚: Халықтың көбеюі.
- Сұр: Қоныстанбаған аймақтар.
Қорытындылар
Карта арқылы жүргізілген талдау бірнеше негізгі қорытындылар жасауға мүмкіндік береді:
1. Урбанизация: Белсенді урбанизация процесі жүріп жатыр. 2019 жылы Қазақстан халқының саны 1991 жылмен салыстырғанда 13,2% - ға өсті, бұл ретте қала халқы 16,3% - ға өсті. Қала халқының үлесі 58,71%, ал ауыл тұрғындарының үлесі 41,29% құрады.
Бұл деректер Қазақстанда қала халқының басым болуын және белсенді урбанизацияны көрсетеді.
2. Аз қоныстанған аймақтар: Қазақстанның көп бөлігі әлі де аз қоныстанған. Халықтың шамамен 43%-ы ауылдық жерлерде тұрады, ал елдің кең аумақтары, әсіресе орталық аймақтар, қоныстанбаған күйінде қалуда.
3. Маңғыстау облысында халықтың өсуі: Бұл аймақ белсенді түрде қоныстанып жатыр. Мұнай-газ өнеркәсібінің дамуына байланысты Маңғыстау облысында халықтың саны айтарлықтай өсті. Қазақстанның Статистика комитетінің мәліметтері бойынша, 2009 жылдан 2020 жылға дейін Маңғыстау облысында халық саны 30%-дан астам өсті.
4. Қуаңшылық салдарынан оңтүстікке көшу: Елдің оңтүстігінде жиі болатын қуаңшылықтар салдарынан адамдар одан да оңтүстікке қарай қоныс аударуда. Алматы және Оңтүстік Қазақстан сияқты аймақтар тұрақты өмір сүру жағдайларын іздеп жүрген адамдардың миграциясының артуын байқады.
5. Солтүстікте халықтың азаюы: Елдің солтүстігінде халықтың айтарлықтай азаюы байқалады. Тарихи тұрғыдан алғанда көптеген этникалық орыстар тұратын солтүстік аймақтар халық санының азаюын сезінуде, себебі Ресейге және басқа жерлерге эмиграция күшейіп жатыр. Мысалы, Солтүстік Қазақстан облысында халық саны 2009 жылдан 2020 жылға дейін шамамен 12%-ға азайды.
6. Халық тығыздығының айырмашылығы: Карта әр аймақтағы халық тығыздығының айырмашылығын айқын көрсетеді. Алматы және Астана сияқты қалаларда халық тығыздығы ауылдық жерлерге қарағанда айтарлықтай жоғары.
Қорытынды
Бұл жұмыс демографиялық процестер мен табиғи жағдайлардың Қазақстан халқының санына қалай әсер ететінін айқын көрсетеді. Деректерді визуализациялау осы процестерді жақсырақ түсінуге көмектеседі және әрі қарайғы зерттеулер мен мемлекеттік деңгейде шешім қабылдауға негіз бола алады.
Код
Жобаның барлық коды GitHub-та қолжетімді.